Büyük Bürüngüz

Koramaz Vadisinde irili ufaklı 21 adet yer altı yapısı (yer altı şehri) bulunmaktadır. Bunlardan en büyüğü 17 kilit taşı ve 608 metre yol uzunluğu ile Büyük Bürüngüz’de yer alan Aymanlı Yer Altı şehridir. 1500’lü yıllardan çok önce, 7 ve 8’inci yüzyıllarda bu köyde yaşayan Hıristiyanlar hemen her yaz süregelen Arap akınlarına karşı kendilerini savunmak için yeraltında devasa bir yapı kazıyorlardı. O dönemdeki ismi bilinmeyen Büyük Bürüngüz Köyü sakinlerinin kazdıkları bu savunma yapısının benzerleri Kapadokya’nın birçok yerleşiminde mevcut. Evlerin altından yeraltına kazılan bu tekil yapılar köy büyüdükçe birleşerek tüm bir köyün altını kapsayan bir savunma ağı oluşturmuş Tünellerle birbirlerine bağlanan küçük odalardan ve depolardan oluşan bu yeraltı şehirlerinin en tipik özellikleri ise düşman saldırısı sırasında tünelleri kapamak için kullanılan devasa kapı taşları. Tirhaz da denilen bu yuvarlak taşlar yuvalarından hareket ettirilip tüneli kapatıyor, ön tarafından açılmalarını engellemek için de arkalarına takoz konuyordu. Ölçümler sonunda bu ilk yeraltı şehrinin toplam uzunluğunun 701 metre olduğu anlaşıldı. Burası 22 odası ve 15 kapı taşı ile Kayseri’de şu ana dek ölçülmüş en büyük yeraltı savunma yapısı idi. Tünellerin 16 tanesinin tıkalı olması, bu yeraltı şehrinin Büyük Bürüngüz’deki birçok farklı evle bağlantılı olduğunu ve büyük bir yapı kompleksi şeklinde tüm yerleşimin altına yayıldığını göstermektedir. Bu yeraltı şehrinin önemli özelliği,kapı taşlarının çift yönlü savunmaya uygun olması, bu yeraltı savunma sisteminin toplam uzunluğu 1273 metredir. Bu Türkiye’de şimdiye dek ölçülen en uzun yeraltı şehri idi. Bu savunma yapısında saptadığımız toplam 27 kapı taşı ise bir diğer rekordu. Tıkalı olan 23 farklı tünel bu yeraltı şehrinin çok daha büyük olduğunun, olasılıkla tüm köyü bir ağ gibi ördüğünün kanıtı. Bu, tıkalı tünellerin açılması veya başka girişler keşfedilmesiyle Büyük Bürüngüz Yeraltı Şehri’nin uzunluğunun bugünkünden çok daha fazla olma ihtimali var.