Koramaz Vadisi tarihi zenginliği ile doğal ve kültürel mirasın
buluştuğu Türkiye’ nin en özel vadilerinden birisidir. Kayseri şehir merkezinin
20 km kuzeydoğusunda yer almaktadır, doğudan batıya doğru kıvrılarak uzayan ve
yaklaşık 12 km uzunluğa sahip olan bir deprem kırığı oluşumudur. Bu oluşumuyla
sadece Kayseri’ nin değil, tüm Kapadokya’ nın en uzun vadileri arasındadır. Koramaz
Vadisi üzerinde kullanımı devam eden yedi yerleşim yeri bulunmaktadır. Bu
yerleşim yerleri doğudan batıya doğru sıra ile: Büyük Bürüngüz, Subaşı, Küçük
Bürüngüz, Ağırnas, Turan, Vekse ve Bağpınar’ dır. Kayseri’ nin en eski tahrir defteri 1500
yılına aittir ve bu defterin kayıtlarında Koramaz vadisi’ nin yamaçlarında yer
alan bu yedi köyün tümü mevcuttur. Bu yerleşim yerlerinde bugün hala binlerce
yıllık geçmişe sahip olduğu bilinen ortak bir somut ve somut olmayan kültür
mirası bulunmaktadır.
Koramaz Vadisinde binlerce yıldır kesintisiz devam eden yaşam
beraberinde kendine has bir kültür gelişimini de getirmiştir. Tüm köylerin
içinde ve civarında kayalar oyulmuş yapıları mevcuttur. Bu kaya oyma yapılar
barınma, ibadet, üretim gibi fonksiyonlar için zaman içinde sürekli olarak
kullanılmıştır. Vadide farklı dönemlere ait sivil mimari türünden benzersiz 9
adet cami, 26 adet çeşme, yüzlerce ev ve konak, 2 adet han, 6 adet köprü, 38
adet kaya kilise, 8 adet okul, 21 adet yer altı şehri, 4 adet bezirhane, 6 adet
değirmen, 8 adet seten, 100 civarında güvercinlik ve şırahaneler bulunmaktadır.
21 adet columbarium (Roma mezarı) ,5 adet tümülüs, kaya mezarlar ve mezarlıklar
ise vadinin dört bir tarafında dağılmış kültür miraslarıdır. Bunların dışında
hala izleri mevcut olan tarihi kağnı otobanları, su yolları, fosil yatakları ve
arkeolojik alanlarını görebilmek mümkündür.Tarihi açıdan diğer bir önemi ise
Mimar Sinan’ ın doğduğu ve büyüdüğü topraklar Ağırnas’ ı da içinde
barındırmaktadır. Mimar Sinan Evi burada ziyaretçilerini beklemektedir. Ayrıca
Harf İnklabı döneminde Atatürk’ e ev sahipliği yapmış olan Kayır Hanı bu vadide
yer almaktadır.
Koramaz Vadisi, Koramaz Dağı eteklerinedn doğan 18 tatlı su
kaynağı ile beslenen Koramaz Çayı ile hayat bulmaktadır. Vadi içerisinde ceviz,
fındık ( Karadeniz yöresinde yetişen fındık cinsinden farklı, sert iklim
koşullarında yetişebilen fındık cinsi) , menengiç, dağdağan, söğüt, kavak,
meşe, gilaburu, cehri, karamık, iğde, elma, armut, erik, kayısı, ayva,
böğürtlen, üzüm, dut, kuşburnu, alıç, leylak türünden çok sayıda ağaç doğal
olarak yetişmektedir.Yine vadi içerisinde yüzlerce çeşit çiçek yetişmektedir,
bunlardan bazıları pulicaria odora, hemerocallis fulva, boraginaceae, cirsium
palustre, geranium tuberosum şeklinde sıralanabilir. Çiçeklerin yanı sıra çok
sayıda mantar türü ve ısırgan otu, nane gibi türler de vadi içerisinde
yetişmektedir. Vadinin üst kısımlarında ise susuz tarım ürünleri olan buğday,
arpa, ızgın, belemir, zeyrek ve aspir türü bitkilerinin tarımı da yapılmıştır
ve yapılmaktadır.
Koramaz Vadisi eşsiz tarihi ve doğal zenginlikleri ile
misafirlerini ağırlamayı beklemektedir.